'His conclusions amount to an acquittal of Dutch gentile society.' Christina Morina in German History.

Een jaar geleden publiceerde Christina Morina, een Duitse historica werkzaam in Nederland, een lange en tamelijk kritische recensie van mijn boek in een Engelstalig tijdschrift. Deze repliek is dus rijkelijk laat, maar laat me, for the record, toch uitleggen waarom ik ook haar kritiek weinig steekhoudend acht. Hoewel ik Christina ken als een intelligente en aardige vrouw, doet haar stuk me erg denken aan die van Gans en Ensel: ook zij negeert grotendeels de, volgens mij tamelijk transparante, argumentatie van het boek, maar wijst het af op basis van methodologisch klinkende bezwaren. Ook zij levert voor die bezwaren nauwelijks bewijs, ook niet nadat ik haar daarom had gevraagd in reactie op een eerste versie van haar stuk. En ook zij leest het boek met een naar mijn indruk nogal vijandige blik, hetgeen haar het zicht ontneemt op wat er wel en niet staat.

‘Van der Boom appears not to be eager for the discussion’. Helaas nog een keer Evelien Gans en Remco Ensel 

Wie de discussie over mijn boek heeft gevolgd, weet dat prof. Evelien Gans en dr. Remco Ensel, beide deskundigen op het gebied van antisemitisme, mijn meest fanatieke critici zijn. In niet minder dan drie lange artikelen en een opiniestuk in NRC/Handelsblad beschuldigen ze mij van het manipuleren van bronnen, het over een kam scheren van slachtoffers en omstanders (‘nivellering’), cirkelredeneringen, het negeren van tegenstrijdigheden in de dagboeken, het ‘ontkennen’ van het belang van antisemitisme, het bedrijven van onverantwoordelijke what if geschiedschrijving en nog zo wat lelijks. 

‘Onwetendheid kan echter niet achteraf als excuus dienen.’ Reactie Leonard Frerichs 

Naar aanleiding van de discussies op dit blog, en in het bijzonder de recente bijdrage van Anja Hollaender en Isobel Wijnberg, schrijft Leonard Frerichs een reactie, met het verzoek deze hier te publiceren. Dat doe ik met genoegen, hoewel – het wordt eentonig, ik weet het – ik zijn kritiek weinig steekhoudend vind. Laat ik eerst uitleggen waarom, en dan Frerichs’ stuk weergeven. 

‘Daarmee hanteert u de goocheldoos van de alternatieve geschiedschrijving’.

Bijdrage van Anja Hollaender en Isobel Wijnberg 

Anja Hollaender en Isobel Wijnberg, auteurs van Er wacht nog een kind... De quakers Lili en Manfred Pollatz, hun school en kindertehuis in Haarlem 1934-1945 schreven afgelopen zomer in een brief aan de NRC dat mijn vermoeden dat meer kennis over de deportatiebestemming meer Joden zou hebben doen besluiten onder te duiken, geen hout snijdt, omdat ‘emoties’ belangrijker waren dan ‘het weten’. Ik schreef daarop een kort sceptisch commentaar, dat de auteurs nu beantwoorden met een uitgebreid stuk, dat ik op hun verzoek hier toegankelijk maak. 

‘Historici hebben zitten slapen, maar ik niet’.

Wout Ultee in Sociologie Magazine 

Wout Ultee, emeritus hoogleraar sociologie, kijkt in Sociologie Magazine van december terug op zijn loopbaan, en komt daarbij ook te spreken over mijn boek.

'Een naïeve, principieel naar binnengekeerde geschiedsbeoefening'.

Rineke van Daalen op haar blog. 
 

Aangezien ik mij dit academisch jaar aan geheel niet-academische zaken wijd - ik ben tijdelijk mijn eigen aannemer - heb ik dit blog wat laten versloffen. De komende weken een update van de reacties van de afgelopen maanden, en, bij wijze van afsluiting, een terugblik op de hele discussie. 

Allereerst een vrij recente reactie. Rineke van Daalen, een sociologe voorheen verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, schrijft op haar blog een 'late kritiek'.